بسم الله الرحمن الرحیم

به گزارش معاونت گفتمان‌سازی مرکز تخصصی تمدن نوین اسلامی، حضرت امام خامنه‌ای حفظه‌الله در دیداری که با جمعی از کارگزاران حجّ در تاریخ ۱۷/۰۲/۱۴۰۳ در مورد «حجّ برائتی» نکات بسیار مهمی را بیان کردند که به همین منظور گفتارهایی پیرامون این مسئله مهم توسط اساتید این مرکز که با بیانی شیوا و دلنشین ارائه گردیده است. این گفتارها در قالب متن و کلیپ آماده شده و تقدیم نگاه پرمهر شما می گردد. هشتمین گفتار متعلق است به جناب استاد محمد رضا سنگری مدرّس درس «فرهنگ و ادبیات ایرانی اسلامی» مرکز تخصصی تمدن نوین اسلامی که در ادامه می‌آید.

استاد سنگری گفت: ما در فرهنگ اسلامی برای تحقق تمدن نوین اسلامی از جهاد ناگزیر هستیم. جهادهای سه گانه همیشه در زیست انسان مؤمن وجود دارد. جهاد اکبر آماده سازی درونی برای مواجه شدن با دشواری ها و سختی های راه حق و پیشبرد اهداف الهی است که گاهی از آن به جهاد با نفس نیز یاد می شود. دومین جهاد؛ جهاد کبیر است که به بیان قرآن این جهاد ما را دعوت می کند به پیکار دائمی با منکرات که در راس همه منکرات در عصر ما آمریکای جنایتکار است. جهاد سوم؛ جهاد اصغر است که پس از اینکه  ابتدا فرد مبارز با جهاد اکبر، خود را از درون آماده نموده و در جهاد کبیر نیز موقعیت و مشخصات دشمن را تبیین کرد، سپس با پشتوانه این دو مهم پای در میدان جنگ می نهد و آماده است تا هستی خود را در راه بقای حق فدا کند.

وی ادامه داد: در فرهنگ دینی ما تقایل حق و باطل همیشگی بوده و در همه لحظات زندگی حتی در خلوت ترین زمان ها، انسان دائم در این کشاکش و درگیری است. ما برای اینکه اهل حرب باشیم ابتدا باید اهل حلم باشیم؛ «إِنِّي سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ وَ وَلِيٌّ لِمَنْ وَالاَكُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاكُمْ» سلم یعنی همدلی و هموار کردن درون برای دوستان و همراهانی است که همپای ما در صحنه نبرد حاضر شده اند. در قران نیز خداوند متعال عزوجل جلاله می فرمایند:« وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ» یعنی بال های رحمت خود را نسبت به دوستان گشوده و با این رحمت و محبت که دارند وقتی به دشمنان می رسند، سرتاسر خشم و نفرت و برائت شده و بر او می تازند. برائت یعنی دوری جستن، فاصله گرفتن از دشمن و نبودن با آنچه که دشمن دارد. یعنی نه در قلمرو اندشه و نه در زیست و سلوک، ویژگی های دشمن را نداشته باشد و در مرحله بعد در تقابل با دشمن قرار بگیرد.

استاد مرکز تخصصی تمدن نوین اسلامی اظهار داشت: مصداق بارز اولین کسی که عَلَم حرب را در میدان برافراشت، حضرت ابراهیم علیه السلام بوده. چرا امام خامنه ای  در آخرین بیانات خود در جمع کارگزاران حج از تعبیرات مشرب ابراهیی یا برائت ابراهیمی استفاده کردند ؟  برای درک بهتر این موضوع باید چند نکته را در این زمینه یادآور شد؛ نکته اول اینکه: حضرت ابراهیم هم در حوزه نظر و هم در حوزه عمل با شرک مقابله کرد. اقدام ایشان در بحث نظری با افرادی که ماه پرست و خورشید پرست بودند که در قرآن کریم هم ذکر شده ذیل همین مقوله تعریف می گردد. البته پیامبران پیشین نیز با شرک و بت پرستی مقابله کردند اما به این گستردگی نبوده است. در مورد معاد نیز حضرت ابراهیم با درخواست از خداوند متعال عزوجل جلاله مبنی بر مشاهده زنده شدن اموات، جزواولین پیامبرانی است که در قرآن به این موضوع می پردازد. نکته دوم این است که شروع لشکرکشی و جهاد میدانی با حضرت ابراهیم(ع) بوده است. در نتیجه اولین شهیدان میدان جنگ نیز از یاران ایشان بوده اند. نکته سوم، بت شکنی حضرت ابراهیم(ع) است که تفصیل آن در قرآن مجید ذکر شده است. و در پایان نیز حضرت ابراهیم نهایت اعتقاد به توحید را در رفتار خود هنگام انداخته شدن در آتش ابراز کرد به طوری که پاسخ منفی به همه ملائکه ای داد که برای یاری او آمده بودند و فرمود: من از محبوبم خداوند متعال کمک می گیرم. و نکته دیگر اینکه مقوله نسل حضرت خاتم الانبیاء صل الله علیه و آله و سلم، مقدمه اش را حضرت ابراهیم فراهم نمود. نکته بسیار مهم دیگر که خداوند متعال در قرآن بدان اشاره کرده؛ طاهر کنندگان خانه الهی از آلودگی ها حضرت ابراهیم و فرزندشان حضرت اسماعیل علیهماالسلام بوده اند که این آلودگی اعم از نجاسات،بت و آلودگی های معنوی بوده است. همانطور که می دانیم بنیانگذار خانه کعبه حضرت آدم بوده است اما رفعت بخشی به خانه مبارک به دستان حضرت ابراهیم صورت گرفت. معنای ظاهری رفعت این است که: دیوارهای خانه را بالا برد و از لحاظ فیزیکی مرمت نمود و به یک شکل زیبا و عظیم درآورد. اما معنای عمیق تر رفعت، معنوی است که به واسطه حضرت ابراهیم صورت گرفت و در قرآن نیز به همین سبب حضرت ابراهیم را اسوه معرفی می کند «قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ».

استاد سنگری ادامه داد: حج ابراهیمی، حج برائت است از شرک، ظلم، بی عدالتی و انسان کشی. همانطور که این جنایت ها را ما امروز در غزه مشاهده می کنیم. اگر ما از اینگونه رفتارهای وحشیانه مستکبرین جهان اولا اعلام برائت کنیم و در مرحله بعد مقابله کنیم؛ این اقتدای عملی ما به سیره عملی حضرت ابراهیم است و معنای دقیق برائت.  قابل ذکر می باشد که؛ ما یک برائت تاریخی نیز داریم که توسط حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام واقع شد که خداوند متعال در سوره توبه بدان اشاره می کنند: «.بَرَاءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱﴾ فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَأَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ ﴿۲﴾  وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿۳﴾، خداوند متعال به پیامبرش امر می کند که  در حج الله اکبر که منظور روز عید قربان هست، از مشرکین اعلام برائت کن چون قرار است کافران درهم شکسته شده و خوار و زلیل گردند. این اتفاق در سال 9 هجری قمری رخ داد. حال سوال این است که چرا برائت از مشرکین باید در حج اتفاق بیفتد؟

وی در پاسخ به دلایل رخ دادن برائت از مشرکین در حج چند دلیل را به شرح زیر بیان داشتند: دلیل اول این است که حج یک فرصت استثنایی است چون در این ایام بسیاری از مسلمانان با لباس مشترک و رها از همه مرزبندی های موجود دور هم جمع می شوند. دوم اینکه در حج مسلمانان از سراسر دنیا هستند، آسیا،آفریقا، اروپا؛ گویی جهان نمایندگانش را به حج فرستاده است. سومین دلیل این است که: حج فرصت بازتاب وسیعی دارد، اگر فکرکنیم هریک از این افرادی که در حج حضور دارند یک سفیر هستند، در واقع تمام جهان از پیام حج خبردار می شوند. دلیل بعدی این است که روح برائت از مشرکین در حج، سلوک ابراهیمی است و حضرت ابراهیم نیز اسوه مقابله با شرک و بت پرستی بود. در واقع می توان بیان کرد؛ برائت از مشرکین در موسم حج، سلوکی است که دربردارنده عزم علوی و شجاعت ابراهیمی است.

استاد سنگری در پایان خاطرنشان کرد: ترسیم چهره دشمن بدون بهره گیری از هنر میسّر نمی شود. برائت را فقط در فریادها  شعارها نباید دید، برائت باید در تمام سطوح و با بهره گیری از تمام ظرفیت ها، امکانات و داشته ها صورت گیرد. تبلیغ یکی از مواردی است که باید در مورد حج برائتی به صورت هنرمندانه صورت گیرد چون تبلیغ اگر با پشتوانه هنر نباشد نه ماناست، نه زایا و نه رسا. باید در نظر داشت که هنرمندان باید چند بعد دشمن را به جهانیان نشان دهند؛ اول قساوت و بی رحمی دشمن. دوم به عهدشکنی دشمن چون دشمنان اسلام همیشه نشان داده اند که به هیچ عهدی پایبند نیستند. و بعد بسیار مهم دیگر که باید بدان پرداخته شود همانطور که خداوند متعال در قرآن فرمود: «مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ»، این است که ضعف و زبونی دشمن را به صورت ویژه بدان بپردازیم و پس از آن امید دادن به فرج و گشایش.

برای دانلود صوت بیانات استاد اینجا کلیک کنید